Hindi pag-aari ng China ang West Philippine Sea.

Ito ang desisyong inilabas ng pandaigdigang Permanent Court of Arbitration (PCA) sa kasong isinampa ng Pilipinas sa China sa pag-angkin ng huli sa halos kabuuan ng naturang bahagi ng karagatan na pinagtatayuan ngayon ng China ng artipisyal na mga isla.

Pormal na nagsampa ng kaso ang Pilipinas laban sa China noong Enero 22, 2013 sa PCA dahil sa namumuong tensiyon sa pinag-aagawang teritoryo. Nagsimulang magtayo ang China ng mga pasilidad sa mga teritoryong inaangkin nito at lumikha ng mga artipisyal na isla. Gayundin, nagsasagawa ang China ng ehersisyong militar dito.

Ayon sa desisyon, walang legal na basehan ang historikal na pag-angkin ng China sa mga yaman sa loob ng “nine dash line” nito sa West Philippine Sea. Nilabag din ng China ang obligasyon ito sa ilalim ng Convention on the International Regulations for Preventing Collisions at Sea noong 1972.

Pero sa kabila nito, iginiit ng makabayang mga organisasyon na kailangang ipagpatuloy ang paglaban para sa karapatan ng mga Pilipino sa West Philippine Sea. Kabilang dito ang mga mangingisdang pinagtataboy ng Chinese vessels sa Bajo de Masinloc, gayundin ang karapatan ng mga mamamayang Pilipino sa mga likas-yaman na nasa naturang karagatan.

Sinabi rin ng naturang mga organisasyon na di dapat magpagamit ang administrasyong Duterte sa iba pang makapangyarihang mga puwersa tulad ng gobyernong US na may interes din sa ating teritoryo at likas-yaman.

Nilabag ng China

Nilabag umano ng China ang soberanya ng Pilipinas, ayon sa PCA.

“Nang mapag-alaman nitong may mga bahagi (ng West Philippine Sea) na exclusive economic zone ng Pilipinas, napagtanto ng Tribunal na nilabag ng China ang karapatan sa soberanya ng Pilipinas sa exclusive economic zone (EEZ) nito sa pamamagitan ng (a) pagharang sa mga pangingisda at eksplorasyon sa petrolyo ng mga Pilipino, (b) pagpapatayo ng artipisyal na mga isla at (c) di-pagpigil sa mga mangingisdang Tsino na mangisda sa naturang lugar,” sabi pa ng naturang korte.

Binatikos din ng PCA ang China sa pagkasira diumano sa kalikasan ng lugar dahil sa pagtatayo nito ng artipisyal na mga isla sa pinagtatalunang mga teritoryo.

Pinuri ng mga makabayan ang desisyon ng PCA. Ayon kay Bayan Muna Rep. Carlos Zarate, “(P)inalalakas (ng desisyon) ang posisyon ng Pilipinas sa mga usapang bilateral (o usapan sa pagitan ng China at Pilipinas lang) sa China sa hinaharap, lalo na’t dineklara nang walang legal, historikal at moral na batayan ang mapagpalawak na nine-dash line theory ng China.”

“Nine-dash line” ang linya na nagpapakitang historikal na saklaw ng teritoryo ng China ang halos buong West Philippine Sea o nasa 85.7 porsiyento ng karagatang ito. Katumbas ito ng pag-angkin sa three million square kilometers ng West Philippine Sea. Nasa 3.5 million square kilometers ng nasabing dagat.

Nauna nang sinabi ni Pangulong Duterte na plano ng kanyang administrasyon na itulak ang mga usapang bilateral at makapagbuo ng kasunduan sa China na sabay na makakapagsagawa ng eksplorasyon sa naturang lugar.

Pag-angkin 

Hindi lang Pilipinas ang nakabangga ng China kundi maging ang Vietnam, Malaysia, Brunei, at Taiwan na umaangkin din sa ibang teritoryo sa West Philippine Sea. Ilang dekada na rin ang pag-aagawan sa mga teritoryo rito.

Tinatapakan ng “nine dash line” ng China ang 200 nautical miles na sakop ng EEZ ng Pilipinas na nakasaad sa internasyunal na tratado ng United Nations Convention on the Law of the Sea (Unclos) na pinirmahan kapwa ng China at Pilipinas, gayundin ng 165 iba pang bansa.

Kabilang dito ang Scarborough Shoal o Bajo de Masinloc na pinapangisdaan ng mga Pilipino. Nakaranas ang mga Pinoy ng harasment mula sa mga Tsino matapos bombahin ng tubig ang kanilang mga bangka para itaboy sila sa nasabing pangisdaan.

Itinatag noong 1899, pandaigdigang korte ang PCA para resolbahin ang mga tunggalian sa pagitan ng mga bansasa mga usaping saklaw ng Unclos.  Dito inihain ng Pilipinas ang kanilang kaso dahil wala umano ang “nine dash line” ng China sa nilalaman ng Unclos.

Binoykot ng China ang mga pagdinig sa PCA dahil wala umanong hurisdiksiyon ang nasabing korte para hawakan ang kaso. Kaya hindi rin sila nagtalaga ng mga hurado para irepresenta ang kanilang kampo.

Nauna nang sinabi ng China na hindi nila susundin ang magiging desisyon ng nasabing Tribunal.

Gayunpaman, sa kabila ng tagumpay ng Pilipinas, walang enforcement powers ang korteng ito. Kaya nagagawang balewalainito  ng makapangyarihang mga bansa gaya ng China. Hindi ron lumagdaang US sa Unclos, kaya di ito sakop ng PCA.

Tugon

Kinasangkapan ng nakaraang administrasyong Aquino ang isyu ng pananakop ng China sa West Philippine Sea para bigyan-katarungan ang pagpasok ng mga puwersang militar ng US sa ilalim ng Visiting Forces Agreement o VFA at pagtatag ng mga base-militar nito sa ilalim ng Enhanced Defense Cooperation Agreement (EDCA).

Kritikal siyempre ang mga progresibo sa posisyong ito ni Aquino. Ayon sa makabayang mga organisasyon, paglabag din sa soberanya ng bansa ang pagpapasok ng puwersang militar ng US sa bansa. Layunin umano ng US sa Pilipinas na palakasin ang presensiyang militar nito para sa sariling pang-ekonomiyang interes, hindi para protektahan ang Pilipinas sa posibleng pananakop ng China.

Itinuturing ng mga progresibo na dalawang nagbabanggaang imperyalistang puwersa ang China at US, at lalo lang malalabag ang soberanya ng Pilipinas sa pagpayag sa US na magbase-militar sa bansa.

Ayon kay Zarate, isang pandaigdigang kampanya ang kailangang ilunsad para tuluyang ipresyur ang China na umatras sa West Philippine Sea.

“Hinihikayat din namin ang administrasyon ni Pangulong Duterte na pangunahan ang iba pang diplomatikong hakbang para palakasin ang ating claim at patibayin ang ating mga posisyon, habang patuloy ding hinaharap natin ang China sa mga usapang bilateral o multilateral na kapapakinabangan ng dalawang panig,” sabi pa ni Zarate.

Tungkulin din umano ng progresibong mga organisasyon na palakasin ang kampanya sa pamamagitan ng pagpapaliwanag sa mas malawak na bilang ng mga mamamayang Pilipino na sa paggiit ng soberanya sa West Philippine Sea, dapat tutulan ang panghihimasok ng lahat ng mga imperyalista—Tsino man ito o Amerikano.