Espesyal na Ulat Karapatang Pantao Main Story

Mga militar na naglulunsad ng giyera sa Maguindanao, kinumpronta ng mga sibilyan


Kinumpronta ng mga sibilyan ang mga sundalo ng Armed Forces of the Philippines (AFP) na sumasalakay sa kanilang mga komunidad sa Datu Saudi Ampatuan, Maguindanao nitong Marso 8, Pandaigdigang Araw ng Kababaihan. Ayon sa Suara Bangsamoro, isang Moro human rights organization, alas-kuwatro ng umaga ng naturang araw nang pumasok ang apat na armored personnel carriers, dalawang military […]

Habang nagsasagawa ng rali ang mga residente ng Brgy. Dapiawan, dumating ang mga sundalo, sakay ng armored personnel carrier at mga trak. Photo courtesy of <b>Suara Bangsamoro</b>
Habang nagsasagawa ng rali ang mga residente ng Brgy. Dapiawan, dumating ang mga sundalo, sakay ng armored personnel carrier at mga trak. Photo courtesy of Suara Bangsamoro

Kinumpronta ng mga sibilyan ang mga sundalo ng Armed Forces of the Philippines (AFP) na sumasalakay sa kanilang mga komunidad sa Datu Saudi Ampatuan, Maguindanao nitong Marso 8, Pandaigdigang Araw ng Kababaihan.

Ayon sa Suara Bangsamoro, isang Moro human rights organization, alas-kuwatro ng umaga ng naturang araw nang pumasok ang apat na armored personnel carriers, dalawang military truck, at humigit-kumulang 100 sundalo sa Sityo Bayug, Brgy. Dapiawan sa bayan ng Datu Saudi Ampatuan.

Agad na nagsilikas ang mga tao. Napag-alaman diumano ng naturang grupo na pinasok ng mga sundalo ang mga bahay sa naturang sityo at nanira ng ilang bahay.

Noong araw na iyon, naglunsad ng protesta ang Suara Bangsamoro at iba pang grupo kaalinsabay ng Pandaigdigang Araw ng Kababaihan. Nagmartsa ang mga residente patungong evacuation center sa Brgy. Dapianan para magprotesta laban as all-out war, at hilingin ang hustisya sa mga naging at nagiging biktima ng mga operasyong militar ng AFP.

Sumama rin ang mga evacuee na pansamantalang nakatira sa Dapianan Elementary School.

Iginiit din nila ang pagbigay ng agarang relief goods sa nagsilikas na mga residente, at kinondena ang anila’y pagnanakaw ng mga sundalo sa kanilang mga bahay.

Nakipag-usap si Jerome Succor Aba ng Suara Bangsamoro sa mga opisyal ng militar at sa alkalde ng bayan. Photo courtesy of <b>Suara Bangsamoro</b>
Nakipag-usap si Jerome Succor Aba ng Suara Bangsamoro sa mga opisyal ng militar at sa alkalde ng bayan. Photo courtesy of Suara Bangsamoro

Biglang nakipagdiyalogo

Habang nagsasagawa ng protesta ang mga residente at evacuee, dumating ang mga sundalo, pati ang alkalde ng bayan ng Datu Saudi Ampatuan na si Samsuddin Dimaukom. Iginiit ni Dimaukom na makipagdiyalogo ang mga residente kay Lt. Col. Taharudin Ampatuan ng 6th Infantry Division ng Philippine Army.

“Doon, naglagay ng mga mesa at kagamitan ang mga sundalo para maglunsad daw ng routine check-ups at dental operations, habang may dalawang trak na namamahagi ng bigas,” sabi pa ni Aba.

Sa naturang diyalogo, inilatag ng Suara Bangsamoro ang mga hiling nila sa militar. Una rito ang agarang ayuda sa mga biktima ng militarisasyon sa Maguindanao, sa porma ng pagkain, gamot at psycho-social intervention sa mga bakwit (evacuees).

Pangalawa ang pagbibigay ng bayad-pinsala sa nasirang kagamitan, kabilang ang mga pananim at alagang hayop, ng mga residente na apektado ng mga operasyong militar.

Matapang na nagladlad ng mga plakard kontra sa giyera ang mga residente. Photo courtesy of <b>Suara Bangsamoro</b>
Matapang na nagladlad ng mga plakard kontra sa giyera ang mga residente. Photo courtesy of Suara Bangsamoro

Hiniling din nila ang hustisya sa mga paglabag ng karapatang pantao sa mga sibilyan dahil sa mga opensiba ng militar.

“Tumanggi si Lt. Col. Ampatuan na pirmahan ang kasunduan, kahit na malinaw na matitigil nito ang paghihirap ng libu-libong mga bakwit,” sabi ni Aba. Ipinagmayabang pa umano ng opisyal-militar kung paano pinoprotektahan daw ng mga sundalo ang mga tao at binibigay ang mga serbisyong kailangan nila.

Binatikos din ng Suara Bangsamoro ang medical at dental mission na isinagawa ng AFP noong panahong iyon.

“Kalokohan ang medical mission ng AFP. Nakakatawa ang katangahan ng militar na nagsagawa ng mga dental operation sa gitna ng evacuation, kung saan marami pang mas mahalagang bagay na dapat tugunan sa mga bakwit kaysa ang kalagayan ng kanilang mga ngipin,” sabi pa ni Aba.

Tinawag din niya na “ipokrito” ang militar sa pagbigay diumano ng ayuda, samantalang ito ang dahilan ng paglikas ng mga tao.

Isolated case lang ang medical aid na ginawa ng militar sa Brgy. Dapiawan. Marami pang evacuation centers ang pinababayaan nila,” sabi pa ni Aba.

Mga kababaihang Moro ang karamihan sa mga may hawak sa plakard na nananawagan ng pagtigil sa militarisasyon. Photo courtesy of <b>Suara Bangsamoro</b>
Mga kababaihang Moro ang karamihan sa mga may hawak sa plakard na nananawagan ng pagtigil sa militarisasyon. Photo courtesy of Suara Bangsamoro

Nanghalughog, nanira

“Malakas na kinokondena (namin) ang pagsagawa ng AFP ng ilegal na paghalughog at pagnakaw sa mga tao,” sabi ni Jerome Succor Aba, tagapagsalita ng Suara Bangsamoro. “Kapos na kapos na nga ang mga sibilyang ito para sa sarili nila.”

Umaga ng Marso 8, agad na lumikas ang mga tao sa takot na madamay sa anumang operasyong militar matapos ikandado ang kanilang mga bahay.

“Nang dumating ang isang istap ng Suara Bangsamoro sa lugar ng insidente, nagkalat ang mga damit sa sahig ng mga bahay, sira na ang mga bisagra ng mga pinto, sira ang mga appliance at butas ang mga dingding na nakikita na ang loob ng bahay mula sa labas,” sabi pa niya. “Isang may-ari ng tindahan ang naubos ang paninda. Ininom ng mga sundalo ang mga inumin sa mismong loob ng bahay.”

Dagdag lang ito sa iba pang kaso ng paglabag sa karapatang pantao na naidokumento ng Suara Bangsamoro magmula nang sumiklab ang all-out war ng AFP sa Maguindanao para tugisin diumano ang mga “terorista” at labanan ang Bangsamoro Islamic Freedom Fighters (BIFF), ayon pa sa grupo.