“The needle, the union,
The treadle, the bobbin. The code. The infamous blaze”
– Shirt, Robert Pinsky

*    *    *

Ang pinakamalapit na lapit ko kina Guilly at Geary ay ‘yung pagsusuot ko ng black shirt na may mga mukha nila sa kilos protesta noong Pebrero 27.

FREE GEARY AT GUILLER ang panawagan ng political t-shirt na nakuha ko sa isang miyembro ng Kabataan Partylist Central Luzon.

*    *    *

“Sila’y mga taong
naglagay ng sariling mga buhay sa panganib
alang-alang sa pangarap
na lahat ay mabuhay nang walang panganib”

– Hindi Iyan ang Aming Hinahanap, Alexander Martin Remollino

*    *    *

Hindi pa rin naililitaw ng mga militar sina Sherlyn Cadapan at Karen Empeño, alumni ng University of the Philippines Diliman, matapos silang dukutin noong 2006.

*    *    *

“Napunta kami sa Carranglan, Nueva Ecija upang saliksikin ng pangunahing problema ng mga tao rito. Nang masimulan namin ang aming interogasyon sa mga magsasaka, nakita namin na mayor na suliranin nila ay ang kawalang katiyakan sa kanilang lupang sinasaka. ‘Public Land’ ang halos 82% ng lagpas 70,000 ekt. Lupain ng Carranglan, at kalakhan sa mga tao ay magsasaka. At dahil sa iskemang national government na Public-Private-Partnership, at ‘LUPA’ ang pinakamalaking asset ng gubyerno , kaya naman naka-amba ang national project na Dalton Pass East Alignment Route Project sa bayang ito.”

Sulat ni Guiller Martin “Guilly” Cadano ang nasa itaas. Isinulat niya habang nasa loob ng San Jose City District Jail sa Brgy. Malasin, San Jose City, Nueva Ecija.

*    *    *

Isang hapon ng Agosto, noong isang taon, sina Guilly at Gerald “Geary” Salonga, alumni ng University of the Philippines Diliman Extension Program in Pampanga, ay dinukot ng 3rd Infantry Battalion.

*    *    *

When they kick at your front door
How you gonna come?
With your hands on your head
Or on the trigger of your gun?

– The Guns of Brixton, The Clash

*    *    *

Hindi lang pinaghinalaang mga nakikisimpatiya sa New People’s Army (NPA) sina Guilly at Geary. Ayon sa militar, mga miyembro ng NPA at sinampahan ng inimbentong kaso ng illegal possession of firearms, ammunitions, and explosives. May natagpuan daw na mga armas at granada sa bahay kung saan “nahuli” ang dalawa. Mga unggoy rin ang nasa militar. Non-bailable kasi ang ganoong kaso.

*    *    *

Sino nga ba iyong kabataan din sa Visayas na sinampahan ng kasong murder ng militar eh nasa trabaho siya noong mga oras na nangyari diumano ang krimen? Nasa trabaho siya – sa call center, may suot na headset at nakaharap sa computer!

*    *    *

Noong February 12, muling dininig ang mga kaso nina Guilly at Geary. Pero imbes na lusawin ang kaso, nagdesisyon ang korte na sisimulan ang pre-trial sa Abril.

*    *    *

Pang-diary ang mga sulat ni Geary. Bago magsara ang taon, gumawa siya ng New Year’s Eve wishes (tradisyon na niya ito mula pa noong bata siya). Isa sa mga ito ay world peace. Hindi mawawala ang good health para sa lahat. At siyempre pa, ang paglaya ng mga ikinulong dahil sa kanilang paninindigang pampolitika.

*    *    *

May mga tula naman si Guilly. Isa na rito ang tulang “Laro ng Pyudalismo.” Inihambing niya ito sa chess. Sabi niya sa isang saknong:

“Kailangang may estratehiya
Kailangan din ng taktika
Kailanga’y hindi lamang taliw
Dunong din sa pagsasakripisyo.”

*    *    *

Nabasa ko pa ang papel kung saan isinulat ni Guilly (handwritten) ang tulang ito.

Hindi ko alam kung ano ang ibig sabihin ng “taliw” sa taludtod na iyon. Talim? Baka mispelled o mula sa katutubong wika. Ang mahalaga mulat ang dalawa sa mga kontradiksyon ng lipunan. Napatunayan nila kung paano sinasalot ng pyudalismo ang mga magsasaka (siyempre nariyan din ang imperyalismo at burukrata kapitalismo sa pangkalahatan). At tumutulong para magiba ang mga salot na ito.

*    *    *

Tandaan nating naroon sa Nueva Ecija ang dalawa para pag-aralan ang Dalton Pass East Alignment Road Project (DEARP) na magpapalayas sa mga magsasaka roon at bubutas sa mga bundok ng Carrranglan. Kung sino pa iyong mga nagmamalasakit sa mga karaniwang tao at kalikasan ang siya pang pinaparusahan ng pasistang estado.