Bihira akong magbasa ng fiction at hindi ko alam kung “katha” nga ang tamang salin nito. Pero itinuro ni Fredric Jameson, Marxistang akademiko, ang mga nobela ni E. L. Doctorow na halimbawa ng postmodernong pagkabigo ng kasalukuyan na bigyang-representasyon ang kasaysayan. Sa mga nobela ni Doctorow sa BookSale, isa lang ang natipuhan ko agad – ang The Book of Daniel [1971], na batay sa tunay na nangyari sa mag-asawang Komunistang Hudyo-Amerikanong sina Julius at Ethel Rosenberg.

Hindi ito sosyal-reyalistiko. Hindi rin pagpula ng silangan ang katapusan; mas ang kabaligtaran pa nga. Pero nawili ako sa paglalarawan sa buhay-Komunista sa US noong dekada ’40 – kalakasan ng Komunismo doon. Si “Ethel” raw, naging Komunista dahil naranasan ang mahirap na buhay; si “Julius,” dahil nasapul na tama ang Komunismo. Tulad ng mga progresibo ngayon, na tagatangkilik ng acupuncture at macrobiotic diet, sumusunod ang mga Komunistang Kano noon sa alternatibong mga uso sa kalusugan.

Sumikat ang nangyari sa mga Rosenberg, na sinilya-elektrika noong 1953 sa kasong paniniktik (espionage) pabor sa Unyong Sobyet. Kakasimula lang ng Cold War ng dalawang kapangyarihan at papatindi ang sentimyentong kontra-Komunista sa US. Inakusahan ang mag-asawa ng pagnanakaw sa US ng sikreto ng paggawa ng bomba-atomika – na ginamit ng US sa dulo ng World War 2 laban sa Japan. (Ibinintang rin pala ito sa kakayaong physicist at Maoistang si Joan Hinton.) Itinanggi nila ang akusasyon.

Sa nobela, sa isang pagmumuni ni Daniel – panganay na anak nina “Julius” at “Ethel” at sentral na karakter – nasabi niyang kung totoo ang nasabing akusasyon, iniligtas ng mga magulang niya ang mundo. Kahit naman sa pagtingin ng maraming manunuring pampulitika ngayon, kung walang bomba-atomika ang Unyong Sobyet noon, maaaring naging mas arogante ang US – tinakot-takot, dinikta-diktahan at ginera-gera ang nauna at maging ang ibang bansa. “Deterrence” ang tawag sa ganitong teoryang pampulitika.

Magandang basahin ang nobela.

19 Hunyo 2010